Chúa Đệ Nhất Tây Thiên Là Ai? Sự Tích Và Đền Thờ

Chúa Đệ Nhất Tây Thiên là một trong các vị Chúa bói vô cùng linh thiêng, Ngài là người ban lộc bói toán và cúng lễ. Đền thờ Chúa được xây dựng tại quê hương Tam Đảo, nay là một trong những địa điểm du lịch tâm linh thu hút rất nhiều du khách trên khắp cả nước, đặc biệt là trong mùa lễ hội chính của đền.

Sự tích về Chầu Đệ Nhất Tây Thiên

Trong dân gian lưu truyền rất nhiều dị bản về sự tích của Quốc Mẫu Tây Thiên, trong đó có hai bản ghi chép tương đối chính xác về Chúa, một bản được ghi trong bản Ngọc Phả đền Tây Thiên và một truyền thuyết được lưu truyền ở xã Đại Đình, nơi có đền thờ Mẫu Sinh và Mẫu Hóa.

Bản ghi chép trong đền Tây Thiên viết rằng: Thời Vua Hùng trị vì quốc gia, tại vùng Đông Lộ có một vợ chồng trưởng ông họ Lăng, bà họ Đào tuổi đều hơn 40 mà không có con. Một đêm ông bà nằm mộng rủ nhau đi du ngoạn Tam Đảo, đến chùa Tây Thiên hành hương cầu con. Đến khoảng ngoài canh ba, bà Đào chợt tỉnh giấc thấy có mây ngũ sắc trong trong chùa hiện lên và thấy 7, 8 người đều mặc mũ áo đẹp đẽ, người ca hát, người thì nhảy múa, người thì gảy đàn, ngâm thơ. Bà tỉnh lại thì biết đây là mộng lành và sau đó bà có thai nhưng phải tới 14 tháng sau bà mới hạ sinh. Một bé gái xinh xắn đã ra đời vào ngày mùng 10 tháng 5, năm Giáp Thân và được đặt tên là Tiêu. Cô bé càng lớn lên càng xinh đẹp, mặt mày sáng sủa, tính lại nết na, thùy mị. Tuổi 5, 6 mà đã hiểu âm, biết luật, tuổi 11, 12 tuổi đã biết võ nghệ, binh thư. Đến 20 tuổi cô đã là một nữ anh hùng, hào kiệt, là bậc quần thao hào kiệt bậc nhất. Thời bấy giờ, giặc phương Bắc sang xâm lăng, dân tình vô cùng hoang mang và hoảng sợ. Vua Hùng ngay lập tức sai người đi loan báo khắp nơi tìm người tài giúp vua cứu nước. Khi nghe thấy tin cầu, nàng đã đứng ra kêu gọi, huy động các tràng trai khỏe mạnh, đủ sức đánh giặc trong vùng, tất cả được 3000 vị tướng sỹ về tại Phong Châu, Việt Trì yết kiến Hùng Vương. Hùng Vương thấy nàng là một vị anh hùng hào kiệt có tài năng xuất chùng nên liền giao cho chỉ huy 10 vạn tinh binh và 3000 kỵ binh đi đánh giặc. Đánh quân giặc đại bại, nàng cùng các binh sĩ khải hoàn về kinh, được nhà vua phong thưởng nàng là “Tam Đảo Sơn Trụ Quốc Mẫu Đại Vương”. Vào một ngày đẹp trời, bỗng có đám mây ngũ sắc xuất hiện, hạ xuống trước đền Tây Thiên, sứ giả xuất hiện và rước nàng về trầu trời, ngày đó là ngày 15/2. Người dân thấy sự việc nên tâu lên với vua và vua liền truyền lệnh phong nàng là “Tam Đảo sơn trụ Quốc Mẫu Đại vương đệ nhất thượng đẳng thần”.

Dị bản truyền thuyết được ghi lại tại xã Đại Đình cũng có nội dung gần giống bản Ngọc Phả tại đền Tây Thiên. Trong đó, dị bản ghi rằng: Bà là một người con gái tên Lăng Thị Tiêu sinh ra trong một gia đình hiếm muộn con. Từ nhỏ bà đã bộc lộ vẻ xinh đẹp, nết na, khả năng tài giỏi thông minh của mình. Đời Hùng Vương thứ 7, hoàng tử Lang Liêu nối ngôi cha, lấy hiệu là Hùng Chiêu Vương, ông thường hay đi cầu Tiên, cầu Phật ở Tam Đảo. Tại đây, vua đã gặp và đem lòng yêu người con gái xinh đẹp, nết na ấy, vua đưa bà về Phong Châu lập làm Chính Phi. Trong thời gian này, bà góp sức giúp chồng trị quốc, ứng xử chu toàn với các Lạc hầu, Lạc tướng khiến quốc gia Văn Lang ngày càng trở nên thịnh trị suốt hơn 200 năm. Một lần, nhà Thục toan tính xâm lược nước ta, nguyên phi Lăng Thị Tiêu đã chiêu mộ binh sĩ kéo về Phong Châu đánh tan quân Thục, giải nguy cho quốc gia. Khi bà hóa về trời, các triều vua tưởng nhớ công ơn và đã sắc phong bà là Tây Thiên Quốc Mẫu.

Đền thờ Chúa Đệ Nhất Tây Thiên

Đền thượng Tây Thiên thờ mẫu Tây Thiên

Hiện nay có hơn 50 địa điểm di tích được ghi nhận đang thờ Quốc Mẫu Tây Thiên, trong đó, đền Thượng Tây Thiên là nơi được nhiều con hương sùng kính và hay đến dâng hương nhất. Bởi đền Thượng đã có từ rất lâu đời, được coi là nơi ở của Quốc Mẫu Tây Thiên và là nơi thờ chính của bà với thần hiệu “Tam Đảo sơn Trụ Quốc Mẫu”. Đền Thượng nằm trên núi Thạch Bàn, dãy Tam Đảo, thuộc xã Đại Đình, Tam Đảo.

Ngôi đền đã được xây dựng lâu đời với lối kiến trúc cổ, mang nhiều nét văn hóa, lịch sử xa xưa. Ngôi đền được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ năm 1991, tuy nhiên, do sự tàn phá của thiên nhiên, đền đã xuống cấp rất nhiều. Do đó, vào năm 2003, được sự cho phép của chính quyền, nhân dân đã tiến hành tu sửa và cải tạo lại khuôn viên chùa. Các kiến trúc của chùa về cơ bản vẫn được giữ nguyên. Tuy nhiên, khu vực Đền và Chùa, trước đây nằm trong cùng một khuôn viên thống nhất thì nay được tách riêng ra, nằm độc lập. Đền Thượng – nơi thờ Quốc Mẫu Tây Thiên được bắt đầu mở cửa phục vụ khách tham quan vào năm 2009.

Đền Chân Suối thờ Thân Mẫu Quốc Mẫu Tây Thiên

Đền Chân Suối cũng là một địa điểm thờ Quốc Mẫu Tây Thiên được các du khách tới hành hương nhiều. Nơi đây, có mộ của Thân Mẫu Quốc Mẫu Tây Thiên.

Đền thuộc địa phận làng Hà, xá Hồ Sơn, huyện Tam Đảo, nằm trên con đường 2B từ thành phố Vĩnh Yên lên khu nghỉ mát Tam Đảo.  Đền có tên như vậy bởi vì đền được bao quanh bởi một con suối chạy dài từ Thác Bạc xuống. Đền được xây dựng với phong cảnh vô cùng sơn thủy hữu tình với phía trước nhìn ra dòng chảy của con suối lớn, bên phải là suối Bạc, rừng lim thơ mộng. Khuôn viên của đền vô cùng rộng rãi, thoáng mãi và yên tĩnh.

Để vào đền trước tiên bạn sẽ phải đi qua một cổng tam quan gồm 4 cột phương đăng, hai cột cao 5m, hai cột bên cạnh cao 3,5m. Đi qua cổng này khoảng tầm 100m thì mới tiến vào tới cửa đền. Đền gồm 5 gian thờ bao gồm lần lượt là gian thờ Quốc Mẫu Tây Thiên, Công đồng Tứ Phủ. Ở gian chính giữa có một ụ đất cao chừng 1,2m, tương truyền đây là ngôi mộ thiên táng của bà Đào Liễu, mẹ của Quốc mẫu Tây Thiên Lăng Thị Tiêu.

Kinh nghiệm khi đi lễ Chầu Đệ Nhất Tây Thiên

Hầu giá Chầu Đệ Nhất Tây Thiên

Quốc Mẫu Tây Thiên chính là Chúa Đệ Nhất trong Tam Vị Chúa Mường. Chúa là người ban lộc bói toán và cúng lễ vô cùng linh thiêng. Thông thường, trong các dịp lễ khai đàn mở phủ mà có dâng đàn Chúa Bói thì người ta thưởng thỉnh Chúa về chứng tòa Đệ Nhất màu đỏ. Khi về ngự đồng, Chúa Đệ Nhất Tây Thiên thường vận áo gấm màu đỏ với hoa văn thêu phượng tinh tế cùng với đó là cầm quạt khai quang cho con dân.

Lễ hội Chúa Đệ Nhất Tây Thiên được tổ chức vào ngày mùng 10 tháng 5 âm lịch hàng năm. Tương truyền rằng, đây là ngày Chúa giáng hạ trần phàm. Do đó, ngày này nhân dân bản địa thường rước kiệu và làm lễ khấn Chúa Bà vô cùng long trọng.

Dâng lễ Chầu Đệ Nhất Tây Thiên

Hàng năm cứ đến những ngày lễ hội lớn tại đền Quốc Mẫu Tây Thiên, hàng ngàn du khách thập phương lại hành hương tìm về nơi cửa đền để xin lộc, cầu tài, cầu bình an trong cuộc sống. Để bày tỏ lòng thành kính của mình, các con hương đều dâng lên Chúa Bà những lễ vật đẹp nhất, cầu kỳ nhất.

Lễ vật khi đến cửa đền Chúa Đệ Nhất Tây Thiên nên có bao gồm 1 bó hoa, 1 đĩa quả gồm nhiều loại quả, 1 chai rượu nhỏ, 1 đĩa trầu cau, giấy tiền, xôi thịt và cánh sớ.

Sau khi dâng những thức lễ này lên trên ban thờ thánh, bạn hãy chờ hết một tuần hương rồi hạ lễ. Riêng cánh sớ và tiền giấy thì bạn đem đi hóa tại nơi hóa sớ của đền.

Xem thêm: giác ngộ tâm linh là gì

Bản văn Chầu Đệ Nhất Tây Thiên

Bản 1:

Dâng văn tam vị Chúa Mường

Thỉnh Chúa đệ nhất Hùng Vương ngự về

Cổ triều Đinh, Lý, Trần, Lê

Sắc Phong thượng đẳng biển đề tối linh

Tây Thiên, Tam Đảo địa linh

Thạch Bàn, Chúa ngự cảnh thanh nhiệm màu

Nhang thơm thành kính quỳ tâu

Tiếng dâng một bản văn chầu Chúa Tiên

Chúa Bà đệ nhất Tây Thiên

Hùng Vương thánh tổ cầm quyền vào ra

Đại Đình, Tam Đảo quê nhà

Thông reo trúc hóa rườm rà tốt tươi

Dạo chơi non nước đôi nơi

Khi sang Cao Mại khi chơi Nguyệt Hồ

Có phen Chúa tới kinh đô

Phép hay biến hiện thần cơ nhiệm mầu

Sửa sang gương lược trầu cau

Thỉnh Chúa ngự đồng giáng thế lai lâm

Thử lòng trần thế chữ tâm

Thay quyền thiên địa cầm cân thăng bằng

Cứu cho thoát khỏi gian truân

Cứu cho thoát khỏi trầm luân đọa đầy

Trần gian lắm nỗi chua cay

Phúc mỏng nghiệp dày tâm tựa bóng đêm

Thành tâm van vái chúc nguyền

Tu nhân tích đức thánh tiên độ trì

Trước thời xét sở di âm phước

Sau thời xem tâm đức tu thân

Trên phù quốc dưới cứu dân

Khuông phù đệ tử thiên xuân thọ trường.

Bản 2:

Nước Việt Nam có ngàn Đông Lộ

Cõi Bắc Kì có núi Tây Thiên

Dõi truyền thiên hạ ức niên

Ba vị tiên thánh giáng sinh giúp đời

Dân Sơn Đình là nơi sở tại

Thấy một người khí khái khôn ngoan

Mẫu phó cho phụng sự khói nhang

Nguyện cầu quốc thái dân an thuận hòa

Cảnh Thánh Bà long chầu hổ phục

Suối Giải Oan giải khúc minh trân

Trường sinh có nước tảy màu

Tảy cho thiên hạ đâu đâu được nhờ

Dù bốn mùa chim kêu phượng hót

Sáng một màu xanh ngắt cỏ hoa

Vui về nước chảy non ba

Bồng lai nước nhược chưa qua nhược nào

Thú thanh tao Thạch Bàn lồ lộ

Ngăn thiên nhang thoảng gió muôn năm

Thuyền đường chỉ Phật giáng lâm

Khắp miền thiên hạ thánh tâm

Linh uy khó nhọc tìm nơi biến hóa

Lại khen người tạc đá mà nên

Bầu trời cảnh Phật non Tiên

Thấy ngàn Tam Đảo Tây Thiên dị kì.

Hồ Bát Nhã thời thời bất cổ

Có nước Vàng, thác Bạc như in.

Có cầu, có nước sông truyền

Cửa đền phong nguyệt vô biên lầu lầu

Cảnh đua nhau bồng lai úc trúc

Lí thanh tao mọi thứ nở hoa.

Cảnh lên thay điểm bà sa

Mừng cây cổ thụ năm ba cội tùng

Đã minh nguyệt phong quang là thế

Tại văn hoa đuốc tuệ quan huy.

Thế gian liễu thế nan chi

Do lai quảng đại từ bi vô cùng.

Thụ sắc phong phò vua giúp nước

Lại hộ trì an quốc ban gia.

Tây Thiên bà Cả thượng tòa.

Tiệc trung thu nghinh về đền Cả

Giáp hai dân hương hỏa đền Trung.

Tam Dương hiệp hiệp chức tiên phong

Để lại ngũ phúc hương thông nước nhà.

Chính tiệc Bà thường tân đoan ngũ

Cứ ngày rằm lệ sớ muôn năm.

Hương hoa lễ vật mọi nơi

Mẫu anh linh, vọng bái Thánh Bà.

Ức niên hương hỏa lưu phương họa đồ.

Chốn Nam Bang ngàn dân kính chúc

Đức Thánh Bà hóa phép thần thông.

Cầu tài cầu lộc hữu dư

Cầu con cho được thượng vi tinh thần.

Nào là người văn nhân tài tử

Cũng là người nữ tú nam thanh.

Muốn vui lên đất Sơn Đình

Muốn cầu lên cửa anh linh nhà Bà.

Quốc thái hoa nhân dân yên lạc

Cửa anh linh danh tạ lập thiên

Cầu cho phú quý thiên niên

Thế nhi huynh đệ khang trường thiên thu.

Tống tai ách nghinh lai bách phúc

Đảo tất thông nguyện tam đa.

Lòng tin vọng vái Thánh Bà

Minh cường quốc phú dân hòa bình yên.

Chữ rằng thánh giáng nghe văn

Tấn Mẫu lưu lạc thiên thanh thọ trường

(Xa loan thánh giá hồi cung).