Tam Vị Chúa Mường Và Mở Tam Tòa Chúa Bói

Với những người có khả năng tiên tri, bói toán (được ăn lộc bói) thì họ cần phải mở Phủ bói để được các vị Chúa Bói gia ân bảo hộ, gia thêm khả năng bói toán đem đi giúp người. Vậy tam vị Chúa Bói là những ai? Mở phủ tam toà Chúa Bói như thế nào? Quảng Nguyên xin gửi đến các bạn trong bài viết sau (tất cả chỉ mang tính chất tham khảo vì mỗi thầy mỗi phép).

Tam vị chúa bói

Chúa Đệ Nhất Tây Thiên
Chúa Bà Đệ Nhất Tây Thiên là Bà Chúa Thượng dưới thời của vua Hùng Vương. Bà sinh ra và lớn lên trong một gia đình có dòng dõi Hùng Vương. Tương truyền rằng, đức thân mẫu của bà chiêm bao thấy vị tiên nữ từ đám mây ngũ sắc hạ trần, rồi sau đó mang thai và sinh ra Chúa Bà. Càng lớn lên, Bà càng trở nên vô cùng xinh đẹp giỏi giang, sau lại tập hợp quân dân giúp Vua Hùng đánh đuổi giặc Ân. Sau này, đến ngày thác hóa, Chúa Bà được quần tiên đến đón rước về chầu Đế Đình.

Chúa Đệ Nhất rất ít khi về ngự đồng, Bà là người ban lộc bói toán và cúng lễ. Thông thường, trong các dịp lễ khai đàn mở phủ mà có dâng đàn Chúa Bói thì người ta thường hay thỉnh bà về chứng tòa Chúa Đệ Nhất màu đỏ. Khi về ngự đồng, Chúa Bà thường vận áo đỏ (áo lụa thêu phượng hoặc áo gấm), cầm quạt khai quang.

Chúa Đệ Nhất Tây Thiên không có đền thờ chính mà chỉ được thờ trên Đền Hùng thuộc tỉnh Phú Thọ. Chúa Bà cũng được thờ cận bên cạnh Mẫu Tây Thiên ở Tam Dương, Tam Đảo, Vĩnh Phúc. Theo một số tài liệu ghi chếp thì ngày tiệc của Chúa Đệ Nhất Tây Thiên là ngày 10 tháng 5 âm lịch (tương truyền đó là ngày Chúa giáng hạ trần phàm). Khi thỉnh Chúa Bà, văn thường hát:

VĂN CHÚA TÂY THIÊN

Dâng văn tam vị Chúa Mường
Thỉnh Chúa đệ nhất Hùng vương ngự về
Cổ triều Đinh,Lý,Trần,Lê
Sắc phong thượng đẳng biển đề tối linh
Tây Thiên,Tam Đảo địa linh
Thạch Bàn ,Chúa ngự cảnh thanh nhiệm mầu
Nhang thơm thành kính quỳ tâu
Tiếng dâng một bản văn chầu Chúa Tiên
Chúa Bà đệ nhất Tây Thiên
Hùng Vương thánh tổ cầm quyền vào ra
Đại Đình,Tam Đảo quê nhà
Thông reo trúc hóa rườm rà tốt tươi
Dạo chơi non nước đôi nơi
Khi sang Cao Mại khi chơi Nguyệt Hồ
Có phen Chúa tới kinh đô
Phép hay biến hiện thần cơ nhiệm mầu
Sửa sang gương lược trầu cau
Thỉnh Chúa ngự đồng giáng thế lai lâm
Thử lòng trần thế chữ tâm
Thay quyền thiên địa cầm cân thăng bằng
Cứu cho thoát khỏi gian truân
Cứu cho thoát khỏi trầm luân đọa đầy
Trần gian lắm nỗi chua cay
Phúc mỏng nghiệp dày tâm tợ bóng đêm
Thành tâm van vái chúc nguyền
Tu nhân tích đức thánh tiên độ trì
Trước thời xét sở di âm phước
Sau thời xem tâm đức tu thân
Trên phù quốc dưới cứu dân
Khuông phù đệ tử thiên xuân thọ trường​

Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ

Tương truyền rằng, xưa kia Bà cũng là một người sống ở vùng đất Bắc Giang, cuộc đời bà từ khi sinh ra đã phải sống trong cảnh khổ cực, cơ hàn: hai mắt bị mù lòa, vừa mồ côi cả cha lẫn mẹ. Tuy sóng gió như vậy, Bà vẫn luôn sống thiện lương, hiền lành, nhân hậu. Khi gặp được Lão Tổ Quỷ Cốc Tử Tiên Sinh, Ông đã nhận Bà làm đệ tử, truyền dạy cho Bà những đạo pháp của mình, đó chính là thuật chiêm tinh bói toán. Đồng thời, Lão Tổ cũng đặt niên hiệu cho bà là Nguyệt Hồ. Sau khi học hết được các phép tiên của Tiên Sinh, Bà nguyện dành hết cuộc đời mình để làm phúc giúp dân lành. Một thời gian sau, tiếng lành vang xa, bà được nhà vua mời về kinh đô làm quân sư cho mình. Mỗi lần đánh trận, vua đều sai người đến thỉnh cầu, xin lời phán của Bà.

Trong Tam Vị Chúa Mường thì Chúa Nguyệt Hồ là vị Chúa Bà có khả năng bói danh tiếng bậc nhất và rất hay về ngự đồng. Thông thường, khi có mở đàn Chúa Bói mà không thỉnh được cả Tam Vị Chúa Mường về ngự thì người ta thường hay thỉnh Bà về chứng cả Tam Tòa Chúa (màu đỏ, màu xanh và màu trắng). Khi bình thường thì Chúa Bà về chứng tòa Chúa Đệ Nhị màu xanh. Khi về ngự đồng, Chúa Bà thường vận áo xanh, múa mồi, đôi khi Chúa còn dùng lá trầu quả cau để xem bói, phán bảo trần gian.

Chúa Nguyệt Hồ được thờ chính tại Đền Nguyệt Hồ ở gần ga Kép, chợ Bố Hạ, tỉnh Bắc Giang (tương truyền rằng nơi đây chính là nguyên quán của Bà khi xưa). Tiệc của Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ diễn ra vào hai ngày 15 và 16 tháng 2 âm lịch. Khi Chúa về ngự đồng, văn thường hát các đoạn nói về điển tích của Chúa Bà như:

Bản 1

Ai lên đến Cao Sơn Bạch Mã
Hỏi thăm Đền Chúa Nguyệt nơi nao
Hỏi thăm ga Kép mà vào
Ngôi đền Chúa ngự khác nào động tiên
Bốn mùa hoa trái dâng lên
Bạn tiên tấp nập đôi bên ra vào
Trước ngôi cao rầu rầu nét mặt
Chiếc gậy son chúa đặt phía sau
Lá trầu với lại quả cau
Tiền đài chiếc tráp sơn màu xanh lam
Chúa ngồi đó lòng đau như cắt
Dưới trần phàm bao kẻ u mê
Nhớ người con gái thôn quê
Không may nhỡn đãng phải bề khổ tâm
Sống âm thầm mồ côi cha mẹ
Gặp được Thầy Quỷ Cốc tiên sinh
Một đời làm phúc quên mình
Truyền ban ấn quyết đặt tên Nguyệt Hồ
Tiếng đồn cho tới kinh đô
Có bà Chúa Bói Nguyệt Hồ rất hay
Cửa nhà gia sự hôm nay
Mồ mả đất cát Chúa rầy chỉ cho
Âm dương chồng vợ căn do
Hợp tan tan hợp chỉ cho rõ ràng
Tiền hậu vận mọi đàng hay dở
Việc trong ngoài lầm lỡ chỉ cho
Về đồng phán bảo nguyên do
Có căn có số phải lo trình đồng
Tam đầu cửu vĩ thuyền rồng
Thoi xanh rừng núi sớ hồng kim ngân
Hình hài nón chúa kính dâng
Lập đàn thỉnh chúa lai lâm ngự về
Phép tiên chúa đáng tài cứu thế
Tiếng oai linh quyền chế nơi nơi
Phép tiên xoay đất chuyển trời
Gia công hộ phép cứu người trần gian
Thỉnh mời tiên chúa lai loan
Khuông phù đệ tử nhân khang thịnh cường

Bản 2
Rừng tùng bách bốn mùa rợp bóng
Cánh sen hồng còn đọng hơi sương
Hay đâu là sự phi thưòng
Nguyệt hồ chuá bói anh linh ai tày
Ơn lão tổ theo thày học đạo
mười năm tròn tu kiếp thiên gia
nói rồi binh lửa can qua
Mẫu cho giáng thế trừ tà cứu dân
Nhớ tích xưa đời Lê Thái Tổ
Một thôn nghèo mái đổ màn sưong
Lam chiều rặng cúc đưa hương
Chim ca vượn hót bên đường hoa chen
Khắp chuyện lạ trên trơì dưới bể
Có những điều ko thể tìm ra
Tử sinh vận hạn trong nhà
Khí hư vận kém toàn gia tới kỳ
Đường tài lộc sinh ly địa lý
Hay huyết ly mộng mị thuỷ phong
Ý đồ đen trắng đục trong
Người sinh số mệnh đo lòng thanh tao
Đường vận mệnh ai nào biết truớc
Kêu chúa bà thời đựoc biết ngay
On trên thánh tổ cao dày
Truyền cho ấn quyết ra tay phù đời
Thủo nam việt nhớ xưa nguồn cội
Chúa có tài bấm độn lục nhâm
Phép tiên xem bói nhập thần
Xem trong thế sự thăng trầm ra sao
Dù ai bị ma cao phù quyết
bệnh thời làm chẳng biết căn do
Linh phù bùa yểm bà cho
trừ tà diệt quỷ khiến cho lại lành
Tiết xuân xanh thành tâm khấn nguyện
Tiến văn chầu chúa Nguyệt cung nga
Hương thơm tấu thỉnh ba toà
Độ cho đồng tử vinh hoa thọ trường​

Chúa Đệ Tam Lâm Thao

Chúa Lâm Thao hay Chúa Đệ Tam Lâm Thao, Chúa Bà còn có tên gọi khác là Bà Chúa Ót. Sở dĩ hình thành tên gọi như vậy là vì trong Tam Vị Chúa Mường, Chúa Lâm Thao là người được thỉnh cuối cùng nên được coi là “út”, đọc lệch đi theo dân gian thì là “ót”.

Bà là Chúa Bà có tài bói toán, bốc thuốc cứu người dưới thời vua Hùng Vương. Tương truyền rằng, Bà chính là con gái ruột của vua Hùng Vương, tuy nhiên từ bé Bà đã bị hỏng 1 bên mắt. Dù vậy, do bản tính thông minh hơn người nên Bà được vua cha tin tưởng và giao cho việc lo quân nhu, lương thực trong các cuộc chiến. Bên cạnh đó, Bà còn có tài bốc chữa bệnh cứu người rất giỏi. Bà đi chu du khắp các vùng, đem tài năng của mình để cứu giúp muôn dân. Bà Chúa Đệ Tam Lâm Thao cũng là một người có lòng mộ đạo vô cùng lớn, Bà thường xuyên ăn chay niệm phật, một lòng cầu chúc cho quốc thái dân an.

Chúa Đệ Tam Lâm Thao cũng là vị Chúa Bà rất hay ngự về, sau Chúa Nguyệt Hồ. Như hai vị Chúa Bà trên, khi dâng đàn Chúa Bói thì người ta thường thỉnh Chúa về chứng tòa Chúa Đệ Tam màu trắng. Khi về ngự đồng, Chúa Bà thường vận áo trắng, có nơi khi hầu Bà thì múa mồi như Chúa Bà Đệ Nhị Nguyệt Hồ, nhưng cũng có nơi hầu Chúa lại chỉ dùng quạt khai quang.

Chúa Lâm Thao được thờ chính tại đền Lâm Thao thuộc Cao Mại, Việt Trì, Phú Thọ (tương truyền rằng đây chính là nơi khi xưa Chúa lập kho quân nhu, quân lương và bốc thuốc cứu dân). Ngày tiệc của Bà Chúa Ót diễn ra vào ngày 25 tháng 12 âm lịch. Trong văn Chúa, thường hát rằng:

VĂN CHÚA LÂM THAO
Lâm Thao Cao Mại quê nhà
Anh linh trắc giáng Chúa Bà Đệ Tam
Quyền hành cai quản sơn trang
Sơn lâm các động xa gần làm tôi
Anh linh lừng lẫy núi đồi
Nữ trung oanh kiệt toàn tài kiếm cung
Tuân lệnh sai thiên đình sắc chỉ
Chúa giáng trần diệt lũ tà kinh
Chúa sai vạn vạn binh hùng
Gần xa đâu đó dốc lòng không sai
Chúa đi khắp bốn phương trời
Trung linh thần nữ đền thờ chí công
Hùng Vương thánh tổ lạc hồng
Sớm khuya chầu chực ngai rồng vào ra
Ngắm xem khắp hết gần xa
Vào chùa Hương Tích Phật Bà Quan Âm
Một lòng mộ đạo nhất tâm
Quy y Phật Tổ thần thông nhiệm màu
Dù ai hiếu đạo kêu cầu
Nhang đăng khấn nguyện hương hoa cúng dàng
Phép tiên Chúa giáng một khi
Cứu dân độ thế tức thì tan không
Dạo chơi nam bắc tây đông
Lầu son phủ tía đền rồng vào ra
Chúa vào cửa Mẫu tâu qua
Lạng Sơn Bắc Lệ lại ra phủ Hòn​

Mở phủ Tam Tòa Chúa Bói

Người nào có nguyện vọng muốn mở Tam Tòa Chúa Bói đều phải cung thỉnh Quan Thầy chứng giám và hướng dẫn. Người muốn mở Phủ bói phải là Thanh Đồng, tức là đã làm lễ Trình Đồng rồi hoặc có thể kết hợp với Trình Đồng khai phủ với mở phủ Tam Tòa Chúa Bói trong lễ mở phủ, nhưng thông thường họ sẽ làm riêng.

Mở phủ Tam Tòa Chúa Bói là một việc làm cúng trình, báo cáo lên các bậc Tiên Chúa có khả năng tiên tri trong hệ thống Tứ Phủ, tuy gọi là Tam Tòa nhưng thực chất thì có rất nhiều Chúa Bói phải kể đến là Chúa Tây Thiên, Chúa Nguyệt Hồ, Chúa Lâm Thao, Chúa Cà Phê, Chúa Mọi Tộc, Chúa Ba Nàng, Chúa Năm phương, nhưng đứng đầu là ba vị Chúa Đệ Nhất Tây Thiên, Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ và Chúa đệ Tam Lâm Thao, nên người ta gọi là Tam tòa Chúa Bói.

Lễ vật dâng cúng Tam Tòa Chúa Bói

Lễ vật dâng cúng Tam tòa Chúa bói cần chuẩn bị khá cầu kì với những màu sắc đẹp mắt gồm:

Ba bộ nón hài quạt của Chúa.

Một chĩnh nước có nắp màu xanh.

Ba đĩa bánh với mỗi đĩa gồm: bánh trưng, bánh dầy, bánh gai, bánh cốm, bánh phu thê.

Ba Quạt, 3 khăn, 3 gương, 3 lược, 3 thoi chỉ, 3 kim khâu, 3 con dao, 3 cái kéo, 3 miếng trầu, 3 hũ ngũ cốc, 3 quả trứng chín, 3 quả trứng sống, 3 đồng tiền dương. (nếu có điều kiện thì 12, hoặc 36).

Nếu mở Tam Tòa Chúa Bói cùng mở phủ trình đồng thì sẽ phải cúng các khoa Tứ Phủ Trình Đồng, khoa Tam Tòa Chúa Bói. Nếu mở phủ bói riêng thì có thể cúng khoa Thánh Mẫu và Tam Tòa Chúa Bói, ngoài ra có thể cúng thêm Trần triều, Sơn Trang, Ngũ Hổ, tùy khoa nghi.

Nghi thức và ý nghĩ mở phủ Tam Tòa Chúa Bói

Trong vấn hầu đồng mở Phủ Bói, ba giá Chúa sẽ về chứng nón hài và chỉ có Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ mới mở khai chĩnh cho Thanh đồng.

Thông thường đàn mở phủ Bói sẽ có 3 giá Chúa về ngự đồng, có khi nhiều hơn, giá Chúa sẽ chứng mâm nón hài tương ứng với màu áo của mình, sau đó dải cầu từ trên ban có để Tam Tòa Chúa Bói tới đầu của Thanh Đồng, sau đó cấp thực ban ngân cho Thanh Đồng giống như khi mở phủ trình đồng. Nếu là chúa Nguyệt Hồ thì sẽ khai chĩnh và ban nước cho Thanh Đồng, lấy một chút nước tưới tẩm lên đầu của Thanh Đồng và cây phủ Bói. Sau khi an tọa, Pháp sự tấu đối, Chúa Bà sẽ phê vào sổ chữ “Chuẩn thuận” và đóng triện vào.

Người mở phủ Bói là người đã trực tiếp hiệp thông với Tam Tòa Chúa Bói và các vị Chúa Bói khác, nên họ có thể nguyện cầu và xin nhờ uy lực của các Chúa gia ân bảo hộ, khai mở trí tuệ mình, cho mình được hoàn thành tốt bản nguyện thông tri âm dương, am tường mọi việc, để có thể nhắn nhủ, khuyên dưỡng trần gian, chăm tu tích đức, chuyển hóa những điều ác thành việc lành.

Người làm lễ Tam tòa Chúa bói cũng là để tạ ơn Tiên Chúa đã linh tính mách bảo Thanh Đồng trong cuộc sống cũng như trong công việc, giúp Thanh đồng thông suốt, thấu hiểu, thoát ách khỏi nạn, hưởng nhiều sự lợi ích.