Cô Đôi Thượng Ngàn Là Ai? Thánh Tích Và Bản Văn Chầu

Cô Đôi Thượng Ngàn là một vị thánh cô nổi tiếng trong hệ thống Tứ Phủ tâm linh. Cô vốn là con gái của vua Đế Thích trên Thiên Cung, được phong là Sơn Tinh Công Chúa nổi danh bốn phương. Đền thờ cô ở rất nhiều, nơi từ Đông Cuông – Tuần Quán cho đến Nho Quan – Ninh Bình và Cao Phong – Hòa Bình.

Vậy Cô Đôi Thượng Ngàn là ai ?

Cô Đôi Thượng Ngàn là một trong Tứ Phủ Thánh Cô rất linh thiêng và có danh tiếng lẫy lừng. Cô đứng thứ hai sau Cô Đệ Nhất Thượng Thiên và ngay trước Cô Bơ Thoải trong hàng Tứ Phủ Thánh Cô.

Cô Đôi Thượng Ngàn có phép tiên, tài chấm đồng và bắt đồng. Ngoài ra, Cô còn cai quản kho lộc tại Sơn Lâm Sơn Trang. Người trần gian ai mà nhất tâm thành kính thường được cô ban thưởng nhưng ngược lại có nợ mà không mau trả lễ cô sẽ bắt phạt nặng hơn.

Cô Đôi Thượng Ngàn vô cùng linh thiêng, cô anh linh dạy khắp bốn phương nên có vô số đệ tử. Tại một số vùng, người ta lại gọi cô bằng cái tên khác biệt ứng với sự tích thánh cô được truyền tụng tại đó như Cô Đôi Thượng hay Cô Đôi theo cách gọi của người dân Ninh Bình, hay Cô Đôi Đông Cuông là do truyền tụng rằng cô là người hầu cận của Mẫu Thượng Ngàn Đông Cuông.

Sự tích về Cô Đôi Thượng Ngàn.

Cô vốn là con Vua Đế Thích trên Thiên Cung, được phong là Sơn Tinh Công Chúa, ra vào hầu cận bơ tòa Vua Mẫu trong điện ngọc. Cô giáng trần vào một nhà chúa đất tại Ninh Bình, lớn lên cô trở thành một thiếu nữ vô cùng xinh đẹp với nước da trắng muốt, tóc xanh mượt mà, mặt tròn lưng ong, sắc sảo, thông minh tuyệt trần. Sau này, khi gặp được Đức Diệu Tín Thiền Sư Lê Mại Đại Vương, chính là Mẫu Thượng Ngàn, Bà Chúa Sơn Trang, thì cô quyết định theo Mẫu đề học đạo phép sau về giúp dân.

Sau này, khi về lại Thiên Cung, cô được đi theo hầu Mẫu Thượng Ngàn Đông Cuông Tuần Quán. Cô được Mẫu Bà truyền cho muôn vàn đạo phép rồi được phái xuống giúp người rừng thống nhất ngôn ngữ. Cũng có người cho rằng cô về thiên và theo hầu cận Chầu Đệ Nhị.

Lúc thanh nhàn, cô thường về ngự cảnh sơn lâm núi rừng nơi đất Ninh Bình khi xưa cô đã giáng trần. Trong ba gian đền mát, cô cùng các bạn tiên vui chơi tháng ngày trên sườn dốc Bò, có khi cô lại hiện ra là một người thiếu nữ xinh đẹp rồi cùng luận bàn thơ văn cùng các bậc danh sĩ. Tài năng thơ ca, văn phú của cô khiến bao kẻ ngưỡng mộ, mến phục.

Người như thế nào thì mang căn Cô Đôi Thượng Ngàn ?

Người có căn duyên sâu dày với nhà thánh ắt sẽ có căn với một trong các vị thánh. Ai mang căn vị thánh nào thì mang dáng dấp vị thánh đó. Khi đó, người nào nặng căn sẽ phải lập đàn mở phủ thờ nhà ngài, nếu không sẽ bị ngài quở phạt bởi nghĩa vụ của phận tôi con nhà thánh là phải phụng sự nhà ngài suốt đời. Một năm bắc ghế hầu đồng hai lần, tuần tiệc nào cũng phải về để lễ cha, lễ mẹ.

Những người mang căn Cô Đôi, họ thường sẽ có khả năng xem bói, chữa bệnh và bắt đồng. Và giống như Cô Đôi, họ cũng sẽ mang ngoại hình xinh đẹp cùng tính cách thông minh, nhanh nhẹn, thanh cao của bậc tiên thánh họ theo.

Đền thờ Cô Đôi Thượng Ngàn ở đâu ?

Cô Đôi Thượng Ngàn anh linh, danh tiếng và lừng lẫy vang khắp bốn phương, đền thờ Cô trải dài từ Đông Cuông Tuần Quán đến tận Hòa Bình. Tuy nhiên hầu hết những nơi này đều chỉ thờ vọng Cô, chỉ có một nơi duy nhất thờ chính Cô là đền Cô Đôi tại Ninh Bình.

Đền thờ chính Cô Đôi Thượng Ngàn – Đền Cô Đôi, Ninh Bình

Đền thờ Cô thờ nằm tại Bồng Lai, Văn Phương, Nho Quan, Ninh Bình. Tương truyền rằng, xưa kia Ninh Bình là quê hương của Cô Đôi Thượng Ngàn khi cô hạ phàm nên người dân đã lập đền thờ Cô tại đây, trong đền thờ Cô Đôi và  Cô Bé Đông Cuông. Trước cửa đền, cách đền chính khoảng 500m có một giếng nước quanh năm xanh mát, trong lành.

Các đền thờ vọng Cô Đôi Thượng Ngàn

Đền Bồng Lai Thượng, Hòa Bình: Đền thờ Đệ Nhị Thượng Ngàn Tiên Nương. Tương truyền, đây là nơi Cô Đôi gặp Thánh Mẫu Đệ Nhị và là nơi hóa của Cô Đôi Thượng Ngàn. Ngôi đền có từ đời vua Thành Thái thịnh trị năm thứ 2 tức năm 1890, đền mới được tu sửa lại năm 2014 nên rất rộng rãi, khang trang, mỹ lệ.

Đền Cô Đôi, Thanh Hóa:  Đền Cô Đôi, Thanh Hóa thuộc quần thể di tích Phong Mục thuộc thôn Phong Mục, Châu Lộc, Hậu Lộc, Thanh Hóa. Đền được tôn tạo và xây dựng lại vào năm 2009 nên khá khang trang và đẹp đẽ.

Đền Đôi Cô, Tuyên Quang: Đền hiện thuộc phường Nông Tiến, Thị Xã Tuyên Quang, nơi đây thờ vọng Cô Đôi Thượng Ngàn và Cô Bơ Thoải Cung. Đền được xây dựng trên một gò đất bên sông Lô. Trước đây, đền chỉ rộng chừng 10m2 nhưng đến năm 1990, nhân dân công đức, đền được tu sửa rộng hơn với 3 gian thờ ứng với 3 cung gồm: cung chính thờ Tam Tòa Thánh Mẫu và Đôi Cô, cung bên trí thờ Bà Chúa Sơn Trang, cung bên phải thờ đức Thánh Trần.

Đi lễ Cô Đôi Thượng Ngàn nên cầu gì ?

Cô Đôi Thượng Ngàn là người có nhiều quyền phép lại có tấm lòng bao dung, thường ban phước lành cho những người thành tâm. Nên vào những tiết lớn, ngày tiệc trong năm, không chỉ những người lập đàn mở phủ đến cúng lễ cô mà cả những con hương thành tâm hướng thiện cũng đến để dâng lễ lên Cô, cầu cô phù hộ độ trì cho gia đình sức khỏe, bình an, tài lộc, may mắn.

Lễ dâng Cô Đôi Thượng Ngàn: Thông thường, những người đến lễ hay sắm một mâm cỗ đầy đủ gồm một đĩa hoa, một đĩa quả gồm nhiều loại quả, cơi trầu, quả cau, cút rượu, xôi thịt, một tập giấy tiền, thẻ hương cùng một cánh sớ trình Cô.

Sau khi dâng những thức lễ này trên ban thờ thánh, bạn chờ hết một tuần hương rồi sau đó hạ lễ. Riêng sớ và tiền giấy thì đem đi hóa tại nơi hóa sớ của đền.

Oản dâng Cô Đôi thì phải là oản có màu xanh bởi khi về ngự đồng, cô thường mặc áo xanh nên đây cũng là màu lễ vật dâng cô. Lễ vật dâng tiên cô phải đẹp và sang trọng, trang trí với nhiều hoa thơm, cỏ mát quạt lông công phượng xinh đẹp.

Bản văn chầu Cô Đôi Thượng Ngàn.

Bản 1:

Đứng trên ngàn rừng xanh ngan ngát

Thỉnh cô về mộ Phật Quan Âm

Tay đàn miệng lại ca ngâm

Thánh tha thánh thót tiếng trầm nhặt khoan

Vượn trên non ru con rầu rĩ

Dưới suối ngàn chim nỉ véo von

Vui về thú cảnh lâm sơn

Cô mường cô mán hát ngâm chơi bời

Hát tiếng đầy tiếng với lã chã

Thú hữu tình càng ngự càng vui

Ba gian đền mát thảnh thơi

Sớm rong sườn núi tối ngồi đầu non

Trúc véo von đàn thông lừng lẫy

Nước đầu ghềnh rây rẫy khoan khoan

Hát rằng tang tính tình tang

Ai ơi có biết cô ngàn tôi chăng

Tặc thụ khiểu là á mị tắc

Tặc thụ nắm là mị phí giao

Phất phơ cô tựa non cao

Rừng kia núi nọ ra vào sơn lâm

Khi măng vầu cơm lam gạo lốc

Mái sim cùng rau luộc dài vây

Thỉnh cô giáng hạ chứng tri

Cô Mường cô mán một khi giáng đàn

Hát líu lường líu lo líu liếc

Giá ngự đồng trạc quyết anh linh

Thỉnh mời Công Chúa Sơn Tinh

Tay ngần ngần trắng má xinh vẻ hồng

Vẻ phù dung dịu dàng cách điệu

Nét đoan trang yểu điệu phi phong

Hây hây da trắng tuyết đông

Tóc rà rà biếc lưng ong dịu dàng

Thoảng mùi hương chân đi nhã nhặn

Mặc áo xiêm chân dận hài hoa

Trạnh lòng vàng đá người ta

Chau mày quân tử xót xa anh hùng

Cách não nùng nhiều bề lịch sự

So tài cao sĩ tú thi nhân

Mỗi năm là một vẻ xuân

Thanh tân đòi một tấm thân vạn mười

Vẻ tốt tươi miệng cười hoa nở

Bức thanh thanh tố nữ thuyền quyên

Cô ân cô ái kề bên

Cô lan cô huệ chúa tiên thượng ngàn

Hợp bàn loan non bồng nước nhược

Đàn ngũ huyền lầu thuộc Chiêu Quân

Cảnh thanh xuân lại thêm xuân

Éo le nhiều nỗi thanh tân chơi bời

Giả làm người thướt tha ghẹo khách

Dạy chim thiêng sênh phách véo von

Khi cô dạy vượn ru con

Réo ra réo rắt ní non buồn rầu

Loài cầm thú gọi nhau réo rắt

Dựng ngư ca tiểu dịch lừng lừng

Có phen cô dạy người rừng

Nói ra trăm tiếng giống chung ngôn từ

Đất Trang Chu hiệu là Diệu Tín

Đức thuyền sư nổi tiếng anh linh

Lạng Sơn chốn ấy cảnh thanh

Đông Cuông Tuần Quán hữu tình thanh tao

Giữa năm thân anh hào giáng khí

Thác đinh sinh sơn trị chúa tiên

Vốn người hình thể phương viên

Trâm anh lệnh tốc nên hiển hào

Bản dao cao cha là chúa mọi

Phép thần tiên khắp cõi ai đương

Tổ sư đắc đạo sơn trang

Sinh ra một nàng vạn phép truyền cho

Phán thụ các di sơn mọi phép

Giáng mo phù trượng quyết anh linh

Nào bà Diệu Nghĩa tàng hình

Thỉnh mời các bộ sơn tinh ngự về

Chữ biển đề Địa Vương Lê Mại

Bảo hộ cho tai nạn băng tiêu

Đời đời phúc lộc phong nhiêu

Hây hây ngày Thuấn tháng Nghiêu thọ trường.

Bản 2: 

Thiên Thai là cảnh bồng lai

Tấu Cô Đôi Thượng đại tài hái hoa

Hầu vua hầu mẫu ba toà

Tiếng tăm lừng lẫy chúa bà yêu thương

Về đồng đánh phấn soi gương

Lược ngà chải chuốt vành dây đội đầu

Rong chơi quán Sở tần Lâù

Xe giá lên chầu thưọng đế vua cha

Đệ tử Cô vô số hằng hà

Chiêu tài tiếp lộc gần xa cho đồng

Hầu vua hầu mẫu bơ toà

Vua cha cũng quý, chúa bà yêu thương

Về đồng đánh phấn soi gương

Khăn xanh lấy chít vành dây đội đầu

Rong chơi quán Sở Tần lâù

Loan giá lên chầu thưọng đế vua cha

Đền thờ Cô vô số hằng hà

Ban tài tiếp lộc gần xa cho đồng)

Đứng trên ngàn rừng xanh ngan ngát

Thấy cô về ngỡ Phật quan âm

Tay đàn miệng hát ca ngâm

Điểm đa điểm đót tiếng trầm nhặt khoan

Vượn trên non ru con rầu rĩ

Dưới suối ngàn chin năn nỉ véo von

Vui về thú cảnh Đông cuông

Trên ngàn cô thượng ca ngâm chơi bời

Cảnh núi rừng sương rơi lác đác

Thú hữu tình càng ngự càng vui

Ba gian lầu mát thảnh thơi

Sớm rong đỉnh núi tối ngồi sườn non

Ca rằng tang tính tình tang

Ai ơi có biết cô ngàn tôi chăng

Bốn bề hiu quạnh vắng tanh

măng tre măng lứa mọc xanh đầy ngàn

Chắp tay bái lạy cô ngàn

Sơn lâm công chúa giáng đàn chứng đây

Trần gian hồ dễ ai hay

mời cô lai giáng đền này chứng minh

Hiệu cô là công chúa Sơn tinh

mặt tròn vành nguyệt má in phấn hồng

Da cô trắng tựa tuyết đông

tóc dà dà biếc lưng ong dịu dàng

Chân cô đưa nhởn đưa ngang

Bước nào bước ấy tiên nàng nguyệt nga

Chạnh lòng vàng đá người ta

Chau mày quân tử xót xa yêng hùng

Mỗi năm đẹp một não nùng

Dạy chim oanh hót bạn cùng văn nhân

vẻ nào vẻ chẳng thêm xuân

éo le nhiều nỗi thanh tân chơi bời

Tốt tươi miệng nở hoa cười

Đáng xinh đáng lịch đáng người thuyền quyên

nàng ân nàng ái kề bên

Cô Lan cô Huệ chúa tiên thượng ngàn

Non xanh nước biếc suối vàng

Đông cuông cảnh ấy lại càng lâng lâng

có phen cô dạy ngưòi rừng

nói ra trăm tiếng giống chung ngôn từ

Cô theo hầu Diệu tín thiền sư

Anh linh nổi tiếng Đông Cuông Từ Sơn Lâm

Ngự sơn lâm đông cuông tuần quán

Cô Đôi ngàn vạn phép anh linh

Tiên Cô biến hoá hiện hình

Cung thỉnh các bộ sơn tinh ngự về

Chữ biển đề Đại vương Lê Mại

Phép Khuông phù quốc thái dân an

Thỉnh cô chứng giám đàn tràng

Độ cho đồng tử an khang đời đời.